Mέσα σε 10 μέρες φαίνεται να άλλαξαν όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι τώρα στην αγορά και στις συνθήκες εργασίας. Όχι προφανώς ότι πριν τα δεδομένα έδειχναν μια παραδεισένια εικόνα αλλά η πληροφορία που έρχεται από την Εργάνη κάνει λόγο για 40.000 απολύσεις, όμως είναι η διαφορά που προκύπτει σε σχέση και με το αριθμό των προσλήψεων που έγιναν λόγω εκτάκτων αναγκών συνεπώς είναι πλασματική και το πραγματικό νούμερο απολύσεων είναι μεγαλύτερο. Σε αυτό το νούμερο δεν περιλαμβάνονται οι οικειοθελείς αποχωρήσεις, οι αλλαγές συμβάσεων και οι υποχρεωτικές άδειες.
Το παραπάνω είναι ενδεικτικό του τεράστιου προβλήματος που έχει ήδη προκύψει.
Μέσα σε αυτές τις ακραίες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί και που καταστούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού χωρίς αντικείμενο εργασίας, απευθυνθήκαμε στην εργατολόγο Φωτεινή Μπρόφα για να μας δώσει τις απαραίτητες διευκρινίσεις, εκτιμήσεις για το άμεσο μέλλον αλλά και να τονίσει ότι και με τις παρούσες συνθήκες απομόνωσης οι εργαζόμενοι έχουν και πρέπει να αντιδράσουν και να διεκδικήσουν τα κεκτημένα τους, όταν αυτά καταπατούνται.
Ένα πρώτο σχόλιο για την παρούσα κατάσταση;
Θέλω να ευχηθώ με αφορμή τις έκτακτες συνθήκες που ζούμε να τις αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία και κυρίως με αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια και με ευαισθησία απέναντι στις ευπαθείς ομάδες.
Ξέρουμε ότι οι διάφορες κρίσεις (κραχ, φυσικές καταστροφές, πόλεμοι) με αφορμή και πρόσχημα τις έκτακτες συνθήκες, χρησιμοποιούνται από τα κράτη και τους εργοδότες για την επιβολή «αναδιαρθρώσεων», καταργήσεων εργατικών δικαιωμάτων κλπ.
Καθημερινά αντιμετωπίζουμε τα αποτελέσματα της παρούσας κρίσης, που περιλαμβάνουν μαζικές καταγγελίες συμβάσεων εργασίας, μη χορήγηση αδειών ειδικού σκοπού, μετατροπές συμβάσεων από πλήρη απασχόληση σε μερική ή εκ περιτροπής εργασία, θέση σε διαθεσιμότητα, αναγκαστικές άδειες, μη χορήγηση μέσων ατομικής προστασίας, εξαντλητικά και υποαμειβόμενα ωράρια εργασίας. Οι δικηγόροι που δραστηριοποιούμαστε στην υπεράσπιση του εργατικού κινήματος, είμαστε διατεθειμένοι να βοηθήσουμε σε ό, τι χρειαστεί.
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι τρόποι συλλογικής οργάνωσης συνεχίζουν να προβλέπονται».
Είναι τα μέτρα κατά κάποιο τρόπο ένα work in progress αφού δεν ξέρουμε πόσο θα τραβήξει αυτή η ιστορία;
Ήδη από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι σήμερα, μετράμε δεκάδες νέες ρυθμίσεις έκτακτου τύπου οι οποίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την εργασία. Το γενικό πλαίσιο των μέτρων προβλέπεται στις τρεις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου που έχουν μέχρι σήμερα δημοσιευθεί και η εξειδίκευση και εφαρμογή τους γίνεται με επιμέρους Υπουργικές και Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις. Τα μέτρα επεκτείνονται μεν συνεχώς, όμως μέχρι στιγμής, αφορούν κατά κύριο λόγο τις επιχειρήσεις που κλείνουν με κρατική εντολή.
«Ούτε προβλέψεις υπάρχουν, ούτε ειδικοί έλεγχοι έχουν θεσπιστεί για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία, για το μεγάλο κομμάτι εργαζομένων στην πρώτη γραμμή έκθεσης, όπως είναι οι γιατροί, το νοσηλευτικό προσωπικό, το προσωπικό καθαρισμού σε νοσοκομεία και χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, οι διανομείς, οι εργαζόμενοι στην τροφοδοσία, οι εργαζόμενοι σε γραφεία – ανοιχτούς χώρους κλπ.»
Όλοι αυτοί οι εργαζόμενοι εκτίθενται καθημερινά σε κίνδυνο, χωρίς τα απαραίτητα μέσα. Στην πλειονότητά τους δεν έχουν την δυνατότητα να ελέγξουν εάν νοσούν ή είναι φορείς του ιού, ενώ αναπόφευκτα σε κίνδυνο εκτίθενται και οι οικογένειές τους που συχνά περιλαμβάνουν άτομα ευπαθών ομάδων.
Έχουμε σαφή εικόνα ποιοι θα πάρουν τα 800 ευρώ; Πρέπει η επιχείρηση του εργαζόμενου να έχει αναστείλει τελείως τη λειτουργία της;
Η αλήθεια είναι ότι οι πρώτες σχετικές δηλώσεις των υπουργών ήταν ασαφείς. Στο άρθρο 13 της από 14.03.2020 ΠΝΠ προβλέπεται ειδικός μηχανισμός στήριξης των εργαζομένων σε επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία έχει προσωρινά απαγορευθεί λόγω των έκτακτων μέτρων αντιμετώπισης του κορoνοϊού. Μάλιστα οι επιχειρήσεις – εργοδότες στους οποίους επιβάλλεται το μέτρο αυτό, θα πρέπει να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση με την οποία δηλώνουν ότι η επιχείρησή τους τελεί υπό το καθεστώς προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας. Να σημειωθεί ότι εξαιρούνται: α) όσοι εργάζονται εξ αποστάσεως, β) όσοι διατελούν σε πάσης φύσεως νόμιμη άδεια, γ) όσοι εργάζονται ως προσωπικό ασφαλείας και δ) οι εργαζόμενοι, των οποίων η σχέση εξαρτημένης εργασίας δεν αναστέλλεται λόγω της απαγόρευσης λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Επομένως, οι συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας των εργαζομένων που εργάζονται σε τμήμα ή επιχείρηση που κλείνει λόγω απαγόρευσης λειτουργίας, δικαιούνται την προβλεπόμενη αποζημίωση. Το κρίσιμο σημείο είναι η ειδικότητα και αν αυτή λειτουργεί σε τμήμα της επιχείρησης του οποίου η λειτουργία έχει απαγορευθεί. Όπως διασαφηνίσθηκε σήμερα 19.03.2020 και μετά τις αντιδράσεις που προηγήθηκαν, το ποσό αυτό θα χορηγηθεί και στους εργαζόμενους σε επιχειρήσεις που είναι μεν ανοιχτές, αλλά έχει μειωθεί ο τζίρος τους. Αναμένεται η έκδοση της ΚΥΑ που θα ρυθμίζει τις σχετικές λεπτομέρειες.
Τι γίνεται με τους μη μισθωτούς; Όσον αφορά τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες, επίσης ανακοινώθηκε η καταβολή αποζημίωσης ύψους 800€ για το ίδιο διάστημα και η αναστολή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών Φεβρουαρίου 2020 για τρεις μήνες. Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις, το επίδομα των 800 ευρώ θα το λάβουν όλοι οι αυτοαπασχολούμενοι και ελεύθεροι επαγγελματίες. Και εδώ αναμένεται η έκδοση της σχετικής ΚΥΑ προκειμένου να διασαφηνισθούν οι λεπτομέρειες.
Χάνει ο εργαζόμενος δικαιώματα; Υπάρχει κάποια εγγύηση ότι η αναστολή της επιχείρησης δεν θα είναι μόνιμη;
Είναι βέβαιο ότι αυτή την περίοδο βασικά δικαιώματα των εργαζομένων τίθενται σε επίσημη αλλά και ανεπίσημη (στην πράξη) αναστολή. Επισήμως, για παράδειγμα στην από 11.03.2020 ΠΝΠ αναστέλλεται ως τις 10.04.2020 η υποχρέωση του εργοδότη να υποβάλλει στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας πριν παρασχεθεί η εργασία αυτή. Την σχετική δήλωση θα την κάνει εκ των υστέρων.
Επιπλέον, με την ίδια ΠΝΠ δίνεται η δυνατότητα στον εργοδότη να καθορίζει ότι η εργασία θα παρέχεται εξ αποστάσεως και πάλι προβλέπεται η δυνατότητα παράτασης εφαρμογής του μέτρου αυτού. Συνδυαζόμενα, τα ανωτέρω μέτρα οδηγούν στην πράξη σε ολοήμερη εργασία χωρίς κανέναν έλεγχο. Άλλωστε ναι μεν επιτρέπεται η εξ αποστάσεως εργασία, πλην όμως, δεν τίθεται υποχρεωτικός και έγκυρος τρόπος μέτρησης των πραγματικών ωρών απασχόλησης.
Ο επιπλέον χρόνος εργασίας και το αν και πώς αμείφθηκε ο εργαζόμενος, δεν ελέγχεται.
Επίσης με την από 14.03.2020 ΠΝΠ προβλέπεται η δυνατότητα παροχής υπερωριακής εργασίας πέραν των νόμιμων ορίων χωρίς προηγούμενη άδεια του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων καθώς και η δυνατότητα λειτουργίας συγκεκριμένων επιχειρήσεων και την Κυριακή. Ήδη οι ως άνω προβλέψεις έχουν αξιοποιηθεί για τα σούπερ μάρκετ που πλέον λειτουργούν υποχρεωτικά από τις 07.00πμ έως τις 22.00μμ καθώς και τις Κυριακές. Διασαφηνίστηκε μάλιστα ότι η λειτουργία τους την Κυριακή είναι υποχρεωτική ακόμα και για επιχειρήσεις που ποτέ έως τώρα δεν ακολουθούσαν τέτοια πρακτική. Όσον αφορά τον ακριβή χρόνο αναστολής λειτουργίας των επιχειρήσεων, αυτό προφανώς δεν το γνωρίζουμε ακόμη. Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να είναι επ’ αόριστον αφού αυτό ισοδυναμεί με κλείσιμο της επιχείρησης.
Υπάρχει η αίσθηση/εκτίμηση ότι ίσως κάποιες από τις ρυθμίσεις θα διατηρηθούν και μετά τη λήξη της έκτακτης κατάστασης; Για παράδειγμα το work from home ως μορφή ευέλικτης εργασίας;
Κάποια από τα μέτρα που τώρα εφαρμόζονται ως εξαιρετικά αποτελούσαν πάγιο αίτημα των εργοδοτών εδώ και καιρό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η τηλεργασία (εργασία εξ αποστάσεως). Μέχρι την έκδοση της ΠΝΠ της 11.03.2020, η τηλεργασία είχε οικειοθελή χαρακτήρα, αποτελούσε δηλαδή προϊόν συμφωνίας εργοδότη-εργαζομένου, σύμφωνα με το προσάρτημα στην ΕΓΣΣΕ 2006-2007 και το Ν. 2639/1998. Στο νόμο μάλιστα προβλέπεται η δυνατότητα να μετατραπεί η σύμβαση εργασίας σε σύμβαση τηλεργασίας, κατόπιν συμφωνίας, καθώς και η ύπαρξη δοκιμαστικής περιόδου 3 μηνών εντός της οποίας οποιοδήποτε μέρος μπορεί να υπαναχωρήσει και να επιστρέψει ο εργαζόμενος στην κανονική του εργασία.
Με την ΠΝΠ προβλέπεται η δυνατότητα επιβολής της τηλεργασίας στον εργαζόμενο μέχρι τις 10.04.2020 ενώ με ΚΥΑ των υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Υγείας το ως άνω διάστημα μπορεί να παραταθεί. Ήδη από την αρχή αυτής της κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο και την εφαρμογή της τηλεργασίας από πολυεθνικές εταιρείες, η «UPS» είχε ανακοινώσει ότι και μετά το τέλος αυτής της εξαιρετικής κατάστασης η τηλεργασία θα συνεχιστεί σε σημαντικό βαθμό, σίγουρα μεγαλύτερο απ’ ότι μέχρι σήμερα.
Γιατί μπαίνει στο τραπέζι της συζήτησης η αναστολή καταβολής του δώρου Πάσχα; Τι συνέπειες μπορεί να έχει;
Το δώρο Πάσχα φέτος θα έπρεπε να καταβληθεί έως την Μεγάλη Τετάρτη, 15 Απριλίου. Η μη καταβολή του αποτελεί ποινικό αδίκημα για το οποίο ακολουθείται η διαδικασία του αυτοφώρου. Έτσι τέθηκε υπό συζήτηση το αν θα δοθεί ολόκληρο ή μειωμένο και αν θα καθυστερήσει. Τελικά, όπως φαίνεται το δώρο Πάσχα θα δοθεί στο ακέραιο αλλά μάλλον με καθυστέρηση. Ο χρόνος καταβολής του θα ορισθεί με υπουργική απόφαση. Αυτό φυσικά δημιουργεί προηγούμενο, που μπορεί να αξιοποιηθεί αργότερα από εργοδότες οι οποίοι αν για οποιοδήποτε λόγο παρουσιάσουν μείωση των εσόδων τους θα καθυστερούν την καταβολή των δώρων εορτών καθώς και του επιδόματος αδείας. Εξάλλου πολλές φορές μέχρι σήμερα σε δικαστήρια για μη καταβολή δώρων εργοδότες επικαλούνταν μειωμένο τζίρο ως δικαιολογία. Και παρότι φυσικά αυτό δεν γινόταν δεκτό, αφού ο νόμος είναι ξεκάθαρος, ίσως αργότερα αξιοποιηθούν οι τρέχουσες ρυθμίσεις ώστε η εξαίρεση να γίνει κανονικότητα.
Ο εργαζόμενος πώς πρέπει να δράσει; Μέχρι πού μπορεί να κάνει υπομονή και να βοηθήσει να ξεπεραστεί η κατάσταση όσο γίνεται πιο ανώδυνα;
Εκεί είναι η μεγάλη παγίδα. Ο εργαζόμενος, όπως δεν είναι συμμέτοχος στα κέρδη των καλών εποχών, έτσι δεν είναι λογικό να φέρει τον κίνδυνο στις δύσκολες εποχές. Είναι υποχρεωμένος να παρέχει την εργασία του, δεν είναι υποχρεωμένος να θυσιάζει και να θέτει σε κίνδυνο τον εαυτό του και την οικογένειά του. Δυστυχώς η μοναχική αντίδραση, είναι βέβαιο ότι δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι τρόποι συλλογικής οργάνωσης συνεχίζουν να προβλέπονται.
Σύμφωνα με τον νόμο για παράδειγμα χρειάζονται μόλις είκοσι εργαζόμενοι για την ίδρυση σωματείου, ενώ η συμμετοχή σε ήδη υπάρχον σωματείο, προϋποθέτει να έχεις εργαστεί δύο μήνες τον τελευταίο χρόνο στον ίδιο εργοδότη.
Οι εργαζόμενοι νομίζω ότι δεν θα μείνουν απαθείς. Αυτό που χρειάζεται είναι η πληροφόρηση ή η αντιπληροφόρηση απέναντι στο επικοινωνιακό τσουνάμι.
Ήδη υπάρχουν τα πρώτα δείγματα όπως για παράδειγμα η ανακοίνωση της Ομοσπονδίας Νοσοκομειακών Γιατρών (ΟΕΝΓΕ) που πληροφορεί για το τι πραγματικά συμβαίνει σήμερα στα νοσοκομεία και ζητά να ληφθούν άμεσα μέτρα για να σωθούν ζωές, η κινητοποίηση του σωματείου των διανομέων που έγινε στη Θεσσαλονίκη πριν δύο ημέρες και άλλες ενέργειες που δεν προβάλλονται είναι όμως αισιόδοξα δείγματα.
Πώς μπορεί ο εργαζόμενος να συνδικαλιστεί σε περίοδο «απομόνωσης»;
Καταρχάς να σημειώσουμε ότι η απομόνωση με τη μορφή πιέσεων, φιλικών συμβουλών και παραινέσεων με το φόβο της απόλυσης υπάρχει λίγο πολύ σε όλους τους χώρους εργασίας, ιδιαίτερα του ιδιωτικού τομέα και χωρίς την εργασία εξ αποστάσεως ή την απαγόρευση συνάθροισης άνω των 10 ατόμων. Γι αυτό σε ένα μεγάλο μέρος του ιδιωτικού τομέα δεν έχουμε ούτε συνδικάτα ούτε συνδικαλισμό. Φυσικά με την τηλεργασία και την απομόνωση του εργαζόμενου αυτό επιδιώκεται να ενταθεί. Κάθε εποχή βρίσκει τα δικά της εργαλεία για να αντιπαρατεθεί και να διεκδικήσει. Ακόμα και στις πιο άγριες και καταπιεστικές συνθήκες οι εργαζόμενοι βρήκαν τον τρόπο.
[1] 1. Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 25-2-2020 «Κατεπείγοντα μέτρα αποφυγής και περιορισμού της διάδοσης κορωνοϊού» (ΦΕΚ 42/Α/25-2-2020), 2. Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 11-3-2020 «Κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών της εμφάνισης του κορωνοϊού COVID-19 και της ανάγκης περιορισμού της διάδοσής του» (ΦΕΚ 55/Α/11-3-2020) και 3. Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 14-3-2020 «Κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης της ανάγκης περιορισμού της διασποράς του κορωνοϊού COVID-19» (ΦΕΚ 64/Α/14-3-2020).
Πηγή : https://popaganda.gr/stories/pia-ta-dikeomata-ton-ergazomenon-en-meso-ektakton-metron/
